زمان تشخیص زمین موات و ملاک عمل برای تصمیم گیری هیئت هفت نفره موضوع یکی از سوالات مطروحه از اداره حقوقی قوه قضاییه بوده که ذیلاً عین استعلام و پاسخ درج می گردد:

نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۱۹۲۱ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۲۲

 استعلام :

نظر به این که بررسی موات بودن آن دسته از اراضی که در خارج از حدود استحفاظی شهرها واقع شده است ؛ به استثناء اراضی که توسط مراجع ذی صلاح دولت جمهوری اسلامی ایران واگذار شده است ، بر عهده هیأت  هفت نفره موضوع آن قانون است .

1 - تاریخی که باید ملاک تصمیم گیری هیأت هفت نفره باشد تا چنانچه ملک پیش از آن سابقه احیاء و عمران نداشته باشد ، موات اعلام شود ، تاریخ تصویب قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آنها یعنی ۱۳۶۵/۹/۳۰ است و یا این که تاریخ مقرر در قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آنها یعنی ۱۳۵۸/۴/۵

۲- در صورتی که تاریخ ۱۳۶۵/۹/۳۰ می باشد ، آن دسته از اراضی که تا تاریخ ۱۳۶۵/۹/۳۰ در محدوده  غیر شهری قرار داشته اند و با توسعه شهر داخل در محدوده شهر شده اند ، مرجع صالح برای اتخاذ تصمیم پیرامون موات بودن یا نبودن این اراضی کدام است ؟

3- با توجه به این که در زمان تصویب قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن ها ملک در محدوده  غیر شهری قرار داشته است ، ملاک تاریخ برای احیاء و عمران ۱۳۵۸/۹/۵ است یا ۱۳۶۵/۹/۳۰ ؟

پاسخ :

1- با توجه به مقدمه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب ۱۳۵۸ که ناظر به زمین های موات داخل محدوده شهری یا خارج از آن است و با عنایت به تعریف حریم در ماده ۲ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر ، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب ۱۳۸۴ ، تاریخ ۵/۴/۱۳۵۸ که در ماده ۳ قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی قید شده است ، ملاک تشخیص موات از غير موات است که طبق مقررات ماده ۳ قانون زمین شهری ، اراضی موات شهری که سابقه عمران و احیاء نداشته ، چنانچه بدون مجوز قانونی و از این تاریخ به بعد ( ۵/۴/۱۳۵۸ ) احیاء شده باشد ، همچنان در اختیار دولت است ؛ بنابراین ، تاریخ ۲۲/۶/۱۳۶۶ در خصوص نوع زمین ملاک نیست .

۲ و ۳- پاسخ این بندها با توجه به پاسخ بند قبلی منتفی است .